TY - JOUR ID - 253 TI - بازخوانی برداشت وجوب همگانی امر به معروف از آیه‌ی 104 سوره‌ی آل‌عمران (بر پایه‌ی تحلیل انسجام متن) JO - مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) JA - 6 LA - fa SN - 2008-1987 AU - Abbas, AD - کارشناس ارشد - علوم قرآن و حدیث- پژوهشگاه حوزه و دانشگاه AU - Seyed Mahmoud, tayyeb hoseini AD - استاد - گروه قرآن‌پژوهی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه Y1 - 2020 PY - 2020 VL - 13 IS - 2 SP - 5EP - 26امت ,وحدت ,امر به معروف ,تجرید ,انسجام ,بدیع ,DO - AB - ازآنجاکه متنیتِ یک متن، وابسته به انسجام معنایی و وجود رابطه‌ی منطقی میان جمله های آن است، پژوهش پیش رو در پی انسجام سنجی آیه‌ی 104 سوره‌ی آل عمران با آیات در سیاق آن برآمده است. این آیه یکی از آیات اجتماعی چالش برانگیز قرآن است که مفسران و فقیهان در برداشت از آن، دیدگاه های گوناگونی ارائه داده اند؛ روی هم رفته می توان آرای ایشان در تبیین دلالت این آیه‌ی شریفه را در سه دسته‌ی کلی جای داد: 1. وجوب انحصاری امر به معروف و نهی از منکر بر گروهی معین؛  2. وجوب انحصاری بر گروهی نامعین؛ 3. وجوب همگانی بر افراد جامعه. این جستار نشان می دهد که برداشت اول و دوم (دیدگاه مشهور)، افزون بر برخی کاستی‎ها، در تبیین انسجام معنایی این آیه نیز دچار سستی است؛ از سویی بر برداشت سوم (دیدگاه غیرمشهور) هم انتقاد هایی وارد است؛ ولی این نوشتار به شیوه‌ی توصیفی ـ تحلیلی با فرایندشناسی ساختار زبانی «تجرید» و واکاوی مفهوم «امت»، نشان می دهد که می توان به چالش های آن پاسخ‎های متقنی داد و تفسیری منسجم از متن نمایان کرد. در مجموع به دست می آید که بر پایه‌ی اینکه مصداق کلان معروف، «حفظ اتحاد جامعه‌ی اسلامی» و مهم ترین مصداق منکر، «تضعیف نظام اسلامی است»، این آیه ـ که خطاب به اهل ایمان در برابر فتنه گر ی های تفرقه افکنان است ـ  هماهنگی کاملی با دستور «اعتصام همگانی به ریسمان الهی» (آل عمران:103) دارد. این آیه با مبالغه تجریدیه، از همه‌ی مؤمنان می خواهد که با نهایت اتحاد، از وحدت جامعه اسلامی خویش در برابر اختلاف افکنی های دشمنان پاسداری کنند. UR - https://qoranshenakht.nashriyat.ir/node/253 L1 - https://qoranshenakht.nashriyat.ir/sites/qoranshenakht.nashriyat.ir/files/article-files/600025.pdf ER -