سال سيزدهم، شماره اول، پياپي 24، بهار و تابستان 1399
* حميد آريان/ دانشيار گروه تفسير و علوم قرآن، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني ره aryan@iki.ac.ir
هابيل گرمابي/ دکتراي تفسير و علوم قرآن، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني ره hgarmabi@chmail.ir
دريافت: 06/08/1398 ـ پذيرش: 16/01/1399
چکيده
اين مقاله با روش توصيفيـ تحليلي به بررسي نقش اثباتي و سلبي گرايشهاي متعالي در رفتارهاي اجتماعي انسان از منظر قرآن ميپردازد. هدف پژوهش نشان دادن تأثير اين گرايشها بر رفتارهاي اجتماعي آدمي از حيث ايجاد، تقويت، جهتدهي يا ترک و تضعيف آنهاست. يافتههاي پژوهش حاکي است که از نظر قرآن، گرايش به خدا و کسب رضاي الهي و محبت به خدا در دو رفتار ايثار و انفاق، اثر اثباتي از نوع صدور، تقويت يا جهتدهي دارد. همچنين گرايش به خدا و کسب محبت و رحمت الهي و نيز کمالطلبي، در فعل جهاد بهنحو صدور و تقويت رفتار اثرگذارند. بهعلاوه، گرايش به خدا و محبت الهي در تربيت و اصلاح خانواده، نقش اثباتي از نوع جهتدهي، و در تعالي جامعه نقش اثباتي از نوع صدوري دارد؛ اما همين گرايش در مهار و مديريت رفتار جنسي، و نيز عدالتطلبي در پرهيز از قضاوتهاي سطحي، تأثير سلبي از نوع ترک دارد. نقش کمالطلبي در منتگذاري در انفاق سلبي است. همچنين عزتطلبي و گرايش به خدا، در دوستي با دشمنان خدا نقش سلبي از نوع ترک رفتار دارند.
کليدواژهها: گرايشهاي متعالي انسان، رفتار اجتماعي انسان، خداگرايي، کمالطلبي، عدالتطلبي، عزتطلبي.