, Volume 16, Issue 2, No 31, Year 2025 , Pages 101-122
Muslim Scientists and Their Methodological and Epistemological Errors in Understanding the Qur'an; A Case Study of the Works of Sahabhi, Amr Sharif and Bazargan in Understanding the Verses of Human Creation
Writers:
Hamid Aryan
/ Associate Professor, Department of Qur'anic Tafsir and Sciences, IKI / aryan@iki.ac.ir
/ Associate Professor, Department of Qur'anic Tafsir and Sciences, IKI / aryan@iki.ac.irAbstract:
Some educated, scientific-oriented Muslims have applied the Qur'anic verses to the hypothesis of "transformation of species" in the matter of human creation. Using the analytical-critical method, this article has evaluated and criticized the interpretations of three Muslim scientists (Yadullah Sahabi, Amr Sharif and Mehdi Bazargan) and has shown their methodological and epistemological errors in understanding the verses of human creation. The purpose of this research is to help to understand religious texts correctly and to avoid unmethodical exposure to them. The findings of this research indicate that this group of Muslim students in their religious studies have applied the meaning of the Qur'anic verses to the hypothesis of "gradual evolution of species". This type of encounter with the verses of the Quran has its roots in two basic problems in their epistemological situation: one is the lack of expertise in religious sciences, especially the interpretation of the Quran; And the other is excessive scientism, especially giving credit to the "evolution of species" hypothesis. These two factors have caused gross errors on their part in understanding the verses of the creation of the first man. Some of these errors are related to the method of interpretation of the verses, and others are related to the understanding of the content of the commentators' arguments. In this article, these two types of errors have been mentioned, exemplified, and analyzed in detail in the interpretative performance of three scholars.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :علم‌گرایان مسلمان و خطاهای روشی و معرفتی آنان در برداشت از قرآن؛ بررسی موردی آثار سحابی، عمرو شریف و بازرگان در فهم آیات خلقت انسان
Abstract:
برخی از تحصیل‌کردگان مسلمان علم‌گرا در موضوع خلقت انسان، آیات قرآن را بر فرضیه «تحول انواع» تطبیق کرده‌اند. این مقاله با روش تحلیلی ـ انتقادی برداشت‌های تفسیری سه تن از علم‌گرایان مسلمان (یدالله سحابی، عمرو شریف و مهدی بازرگان) را ارزیابی و نقد کرده و خطاهای روشی و معرفتی آنان را در فهم آیات خلقت انسان، نشان داده است. هدف این پژوهش کمک به فهم صحیح متون دینی و پرهیز دادن از مواجهه غیرروشمند با آنهاست. یافته‌های این پژوهش حاکی است که این دسته از تحصیل‌کردگان مسلمان در آثار دین‌پژوهی خود در پی تطبیق مدلول آیات قرآن بر فرضیه «تکامل تدریجی انواع» برآمده‌اند. این نوع مواجهه با آیات قرآن ریشه در دو مشکل پایه‌ای در وضع معرفتی آنان دارد: یکی عدم تخصص در علوم دینی، به‌ویژه تفسیر قرآن؛ و دیگری علم‌گرایی مفرط، به‌ویژه اعتباربخشی به فرضیه «تکامل انواع». این دو عاملْ خطاهای فاحشی را از سوی آنان در برداشت از آیات آفرینش نخستین انسان موجب شده است. این خطاها برخی به روش تفسیر آیات و بعضی دیگر به فهم مضمونی استدلال مفسران مربوط می‌شود. در این مقاله این دو قسم خطا به تفصیل در عملکرد تفسیری سه دانشور یاد شده، مصداق‌یابی و تحلیل گردیده است.
References:
- قرآن کریم.
- آریان، حمید و همکاران، 1395، آفرینش انسان در قرآن، قم، مرتضی.
- ابن ابی‌جمهور، محمدبن زین‌الدین، 1405ق، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، قم، سیدالشهداء(ع).
- ابنعاشور، محمدطاهر، 1420ق، التحریر و التنویر، بیروت، مؤسسة التاریخ‌العربی.
- ابن‌فارس، احمدبن زکریا، 1404ق، مقاییس اللغة، چ ششم، قم، مکتب‌الاعلام الاسلامی.
- بابایی، علی‌اکبر و همکاران، 1388، روش‌شناسی تفسیر قرآن، چ چهارم، تهران، سمت.
- بازرگان، مهدی، 1351، توحید، طبیعت، تکامل، تهران، قلم.
- بازرگان، مهدی، 1358، عشق و پرستش، تهران، پژوهش‌های اسلامی.
- بهزاد، محمود، 1353، داروینیسم و تکامل، چ هفتم، تهران، شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
- تفتازانی، سعدالدین، 1376، شرح مختصر، چ هشتم، قم، دارالحکمه.
- جوهرى، اسماعیل‌بن حماد، 1376ق، الصحاح، بیروت، دارالعلم للملایین.
- حمیری، نشوان‌بن سعید، 1420ق، شمس‌العلوم، دمشق، دارالفکر.
- حویزی، علی‌بن جمعه، 1415ق، تفسیر نورالثقلین، چ چهارم، قم، اسماعیلیان.
- داوکینگز، ریچارد، بی‌تا، جادوی حقیقت، ترجمة علی عباسی، تهران، بی‌نا.
- دهخدا، علی‌اکبر، بی‌تا، لغت‌نامه دهخدا، تهران، بی‌نا.
- راغب اصفهانی، حسین‌‌بن محمد، 1412ق، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دارالقلم.
- زمخشری، محمودبن عمر، 1407ق، تفسیر کشاف، چ سوم، بیروت، دارالکتب العربی.
- ساجدی، ابوالفضل، 1392، زبان قرآن، تهران، سمت.
- سحابی، یدالله، 1351، خلقت انسان در قرآن، چ دوم، تهران، شمس.
- سحابی، یدالله، 1387، قرآن و تکامل، تهران، شرکت سهامی انتشار.
- شامی، یوسف‌بن حاتم، 1420ق، الدر النظیم فی مناقب الأئمه، قم، جامعة مدرسین.
- شریف، عمرو عبدالمنعم، 1432ق، کیف بدا الخلق، قاهره، مکتبة الشروق الدولیه.
- طباطبائى، سیدمحمدحسین، 1390ق، المیزان فی‌تفسیرالقرآن، چ دوم، بیروت، مؤسسة الأعلمی‌للمطبوعات.
- طبرسى، فضل‌بن حسن، 1372، مجمع‌البیان فی تفسیرالقرآن، چ سوم، تهران، ناصر خسرو.
- طوسى، محمدبن حسن، 1421ق، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاءالتراث العربی.
- عسکرى، حسن‌بن عبدالله، 1400ق، الفروق فی اللغة، بیروت، دارالافاق الجدیده.
- عیاشى، محمدبن مسعود، 1380ق، تفسیر عیاشی، تهران، المطبعة العلمیه.
- فخررازى، محمدبن‌عمر، 1420ق، التفسیرالکبیر، چ3، بیروت، دارإحیاءالتراث‌العربی.
- فیومی، احمدبن محمد، 1414ق، مصباح المنیر، چ دوم، قم، هجرت.
- قرشى، على‌اکبر، 1371، قاموس قرآن، چ ششم، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
- قمی، علی‌بن ابراهیم، 1404ق، تفسیر القمی، چ سوم، قم، دارالکتاب.
- گروه پژوهش‌های تاریخ، 1381، با پیشگامان آزادی: زندگی‌نامه سحابی، تهران، قلم.
- گروه پژوهش‌های تاریخ، 1390، با پیشگامان آزادی: زندگی‌نامه بازرگان، تهران، قلم.
- مجلسی، محمدباقر، 1403ق، بحارالانوار، چ دوم، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
- محمدرضایی، محمد، 1401، اندیشه‌اسلامی2، چ هفتاد و ششم، قم، معارف.
- مصباح یزدی، محمدتقی، 1388، انسان‌شناسی، چ دوم، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- مصباح یزدی، محمدتقی، بی‌تا، سخنی پیرامون خلقت انسان از نظر قرآن، قم، شفق.
- هاشمی، احمد، 1381، جواهرالبلاغة، چ پنجم، قم، مرکز مدیریت حوزة علمیه.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
, Mohammad Amin, Aryan, Hamid.(2025) Muslim Scientists and Their Methodological and Epistemological Errors in Understanding the Qur'an; A Case Study of the Works of Sahabhi, Amr Sharif and Bazargan in Understanding the Verses of Human Creation. , 16(2), 101-122 https://doi.org/10.22034/qoranshenakht.2023.2021774
Mohammad Amin ; Hamid Aryan."Muslim Scientists and Their Methodological and Epistemological Errors in Understanding the Qur'an; A Case Study of the Works of Sahabhi, Amr Sharif and Bazargan in Understanding the Verses of Human Creation". , 16, 2, 2025, 101-122
, M, Aryan, H.(2025) 'Muslim Scientists and Their Methodological and Epistemological Errors in Understanding the Qur'an; A Case Study of the Works of Sahabhi, Amr Sharif and Bazargan in Understanding the Verses of Human Creation', , 16(2), pp. 101-122
