, Volume 13, Issue 1, No 24, Year 2025 , Pages 59-76
The Role of Transcendent Tendencies in Man's Social Behaviors from the Perspective of the Qur'an
Article Type:
Research
Writers:
✍️ Hamid Aryan
/ Associate Professor, the Department of Interpretation and the Qur'anic Sciences, the Imam Khomeini Institute for Education and Research / aryan@iki.ac.ir
/ Associate Professor, the Department of Interpretation and the Qur'anic Sciences, the Imam Khomeini Institute for Education and Research / aryan@iki.ac.irHabil / / PhD in Interpretation and the Qur'anic Sciences, the Imam Khomeini Institute for Education and Research / hgarmabi@chmail.ir
Abstract:
Using the descriptive-analytical method, this study examines the positive and negative role of transcendent tendencies in man's social behaviors from the perspective of the Qur'an. The aim of this study is to show the effect of these tendencies on man's social behaviors in terms of their creation, reinforcement, orientation or their abandoning and weakening. The findings of study show that according to the Qur'an, with regard to the two behaviors of self-sacrifice and charity, inclination towards God and gaining divine satisfaction and love for God has the positive effect of issuing, strengthening or directing. Also, tendency to God and gaining divine love , mercy and perfection are effective in the act of jihad in issuing and strengthening of behavior. In addition, concerning upbringing and reforming the family, tendency to God and divine love has a positive role of orientation. In terms of the exaltation of society, it has the positive role of issuance; But in controlling and managing sexual behavior, as well as justice and avoiding superficial judgments, this tendency has the negative effect of withdrawal. The role of perfectionism in the field of making one beholden after giving in charity is negative. Also, seeking dignity and inclination towards God play a negative role of abandoning in the field of friendship with God's enemies
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :نقش گرایش‌های متعالی در رفتارهای اجتماعی انسان از دیدگاه قرآن
Abstract:
این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی نقش اثباتی و سلبی گرایش های متعالی در رفتارهای اجتماعی انسان از منظر قرآن می پردازد. هدف پژوهش نشان دادن تأثیر این گرایش ها بر رفتارهای اجتماعی آدمی از حیث ایجاد، تقویت، جهت دهی یا ترک و تضعیف آنهاست. یافته های پژوهش حاکی است که از نظر قرآن، گرایش به خدا و کسب رضای الهی و محبت به خدا در دو رفتار ایثار و انفاق، اثر اثباتی از نوع صدور، تقویت یا جهت دهی دارد. همچنین گرایش به خدا و کسب محبت و رحمت الهی و نیز کمال طلبی، در فعل جهاد به نحو صدور و تقویت رفتار اثرگذارند. به علاوه، گرایش به خدا و محبت الهی در تربیت و اصلاح خانواده، نقش اثباتی از نوع جهت دهی، و در تعالی جامعه نقش اثباتی از نوع صدوری دارد؛ اما همین گرایش در مهار و مدیریت رفتار جنسی، و نیز عدالت طلبی در پرهیز از قضاوت های سطحی، تأثیر سلبی از نوع ترک دارد. نقش کمال طلبی در منت گذاری در انفاق سلبی است. همچنین عزت طلبی و گرایش به خدا، در دوستی با دشمنان خدا نقش سلبی از نوع ترک رفتار دارند.
References:
- آلوسي، محمود بن عبدالله، 1415ق، روح المعاني في تفسير القرآن العظيم و السبع المثاني، تحقيق علي عبدالباري عطيه، بيروت، دار الکتب العلميه.
- ابن عاشور، محمدطاهر، 1420ق، تفسير التحرير و التنوير، بيروت، مؤسسة التاريخ العربي.
- ابن فارس، احمد بن فارس، 1404ق، معجم مقاييس اللغة، قم، مکتب الاعلام الاسلامي.
- ابوحيان، محمد بن يوسف، 1420ق، البحر المحيط فى التفسير، بيروت، دار الفکر.
- انوري، حسن، 1383، فرهنگ روز سخن، تهران، سخن.
- بحراني، هاشم بن سليمان، 1415ق، البرهان في تفسير القرآن، قم، مؤسسة البعثة قسم الدارسات الاسلامية.
- بيضاوي، عبدالله بن عمر، 1418ق، أنوار التنزيل و أسرار التأويل، تحقيق محمد عبدالرحمن مرعشلي، بيروت، دار احياء التراث العربي.
- حسکاني، عبيدالله بن عبدالله، 1411ق، شواهد التنزيل لقواعد التفضيل، تحقيق محمدباقر محمودي، تهران، وزارة الثقافة و الارشاد الاسلامي.
- خسرواني، عليرضا،1390، تفسير خسروى، تحقيق محمدباقر بهبودي، تهران، کتابفروشي اسلاميه.
- دخيل، علي محمدعلي، 1422ق، الوجيز في تفسير الكتاب العزيز، چ دوم، بيروت، دار التعارف للمطبوعات.
- راغب اصفهاني، حسين بن محمد، 1412ق، مفردات الفاظ القرآن، بيروت، دار القلم.
- رجبي، محمود، 1394، انسا‌ن‌شناسي، چ نوزدهم، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- سيوطي، عبدالرحمن بن ابى بكر،1404ق، الدر المنثور فى التفسير بالمأثور، قم، کتابخانه حضرت آيت‌الله العظمي مرعشي نجفي.
- شعراوي، محمد متولي،1991م، تفسير الشعراوى، بيروت، اخبار اليوم.
- شهامت، احمد و سيداحمد رهنمايي، 1394، «بررسي ويژگي‌ها و ابعاد فطرت از نگاه قرآن»، معرفت، ش215، ص29-44.
- شهيدي، شهريار و سعيده فرج‌نيا، ۱۳۹۳، «روان‌شناسي و گرايش‌هاي متعالي؛ نقش روح و ابعاد مربوط به آن در رشد شخصيت انسان»، رويش روان‌شناسي، ش9، ص3-44.
- صادقي تهراني، محمد، 1406ق، الفرقان فى تفسير القرآن بالقرآن و السنة، چ دوم، قم، فرهنگ اسلامي.
- صدرالدين شيرازي، محمد بن ابراهيم، 1368، الحکمة المتعالية في الاسفار العقلية الاربعة، چ دوم، قم، مکتبة المصطفوي.
- طباطبايي، سيدمحمدحسين، 1390ق، الميزان في تفسير القرآن، چ دوم، بيروت، مؤسسة الاعلمي للمطبوعات.
- طبرسي، فضل بن حسن، 1372، مجمع البيان في تفسير القرآن، چ سوم، تحقيق فضل‌الله يزدي طباطبايي، هاشم رسولي، تهران، ناصرخسرو.
- طوسي، محمد بن حسن، بي‌تا، التبيان في تفسير القرآن، تحقيق احمد حبيب عاملي، بيروت، دار احياء التراث العربى.
- عميد، حسن،1360، فرهنگ فارسي عميد، چ سوم، تهران، اميرکبير.
- فخر رازي، محمد بن عمر، 1420ق، التفسير الكبير (مفاتيح الغيب)، چ سوم، بيروت، دار احياء التراث العربى.
- فراهيدي، خليل بن احمد، 1409ق، کتاب العين، چ دوم، قم، هجرت.
- کاوياني محمد، 1393، روان‌شناسي در قرآن؛ مفاهيم و آموزه‌ها، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- گرمابي، هابيل، 1398، نقش گرايش‌هاي متعالي در رفتار انسان از منظر قرآن، قم، مؤسسه آموزشي پژوهشي امام خميني.
- گنجي، حمزه، 1392، روان‌شناسي عمومي، چ67، تهران، ساوالان.
- مصباح يزدي، محمدتقي، 1391 الف، اخلاق در قرآن، چ پنجم، تحقيق محمدحسين اسکندري، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- ـــــ ، 1391ب، معارف قرآن(1-3)، چ چهارم، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- ـــــ ، 1384، به سوي خودسازي، تحقيق کريم سبحاني، چ چهارم، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- مطهري، مرتضي، 1369، فطرت، قم، صدرا.
- ـــــ ، 1378، مجموعه آثار، چ سوم، تهران، صدرا.
- معين، محمد،1371، فرهنگ فارسي، چ هشتم، تهران، اميرکبير.
- مکارم شيرازي، ناصر و ديگران، 1371، تفسير نمونه، چ دهم، تهران، دار الکتب الاسلاميه.
- موسوي سبزواري، عبدالاعلي، 1409ق، مواهب الرحمن في تفسير القرآن، چ دوم، بي‌جا، دفتر سماحة آيت‌الله العظمي السبزواري.
- ميبدي، احمد بن محمد، 1371، كشف الاسرار و عدة الأبرار، چ پنجم، تهران، اميرکبير.
- نحاس، احمد بن محمد، 1421ق، اعراب القرآن (حاشيه ابراهيم عبدالمنعم خليل)، بيروت، دار الکتب العلمية.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Aryan, Hamid, , Habil.(2025) The Role of Transcendent Tendencies in Man's Social Behaviors from the Perspective of the Qur'an. , 13(1), 59-76
Hamid Aryan; Habil ."The Role of Transcendent Tendencies in Man's Social Behaviors from the Perspective of the Qur'an". , 13, 1, 2025, 59-76
Aryan, H, , H.(2025) 'The Role of Transcendent Tendencies in Man's Social Behaviors from the Perspective of the Qur'an', , 13(1), pp. 59-76
