ًQur'an Shinakht, Volume 17, Issue 2, No 33, Year 2025 , Pages 25-44
A Systemic Semantic Model of Text: A Base for Theorizing the Qur’anic Studies
Article Type:
Research
Writers:
✍️ Mohammad Bagher Saeidi roshan
/ Professor at the Department of Qur’anic Studies, Research Institute of Hawzeh and University / D.saeidi@rihu.ac.ir

Abstract:
Aiming at expounding the systemic semantic model of text, this research deals with the systematic understanding of meaning in the Holy Qur’an. Semantics is one of the main topics in contemporary linguistics, which focuses on aspects of context, situation, and discourse, but has predominantly dealt with language and meaning from a one-dimensional perspective. In contrast, the Intentional Grounding Theory, rooted in the tradition of Islamic linguistics, regards linguistic meaning in hierarchical layers, from word level to sentence structure and the speaker's intention. Confronting with the structured system of the Qur’anic language, the function of this perspective reveals the necessity for its completion. This descriptive-analytical research relies on the rational principles of linguistic implications and Qur’anic bases, considering that the semantic investigation at the macro level of a text is based on the model of systemic coherence. This method emphasizes the totality of systematic meaning at the macro level of a text and examines the components of the text within a holistic cognitive framework. The internal relation of text structure, the conceptual links of components with the internal system, and the network structure of meaning are the components of this model. Systemic semantics, while benefiting from principles of contextual conceptual analysis, regards a deeper strategy necessary for revealing any theory or attributing any viewpoint to the Qur’an. This approach can open a new horizon in the structured interpretation of the Qur’an and provide a conceptual foundation for theorization in the realm of Qur’anic knowledge and humanities.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :الگوی معناشناسی سیستمی متن؛ مبنایی برای نظریهپردازی در مطالعات قرآنی
Abstract:
پژوهش حاضر با هدف تبیین الگوی معناشناسی سیستمی متن، بر فهم نظاممند معنا در قرآن کریم تمرکز دارد. معناشناسی از مباحث اصلی زبانشناسی معاصر است که به جنبههای سیاق، موقعیت و گفتمان توجه کرده، ولی بیشتر با رویکرد تکبعدی به زبان و معنا پرداخته است؛ اما نظریة وضعگروی قصدپایه که ریشه در سنت زبانشناسی اسلامی دارد، با تحلیل عقلانی زبان، معنای زبانی را در لایههای پلکانی مترتب، از سطح واژه تا ساختار جمله و ارادة متکلم، ارزیابی کرده است. کارکرد این دیدگاه، در مواجهه با ساختار نظاممند زبان قرآن، ضرورت تکمیل آن را آشکار میسازد. این تحقیق توصیفی ـ تحلیلی با اتکا بر اصول عقلانی دلالتهای زبان و مبانی قرآنی، تفقه معناشناختی در سطح کلان متن را مبتنیبر مدل انسجام سیستمی میداند. این روش بر کلیت نظاممند معنا در سطح کلان متن تأکید دارد و اجزای متن را در چهارچوب یک نظام معرفتی کلنگر بررسی میکند. روابط درونی ساختار متن، پیوند مفهومی اجزا با نظام درونی و ساختار شبکهای معنا، مؤلفههای این الگو هستند. معناشناسی سیستمی ضمن بهرهمندی از اصول تحلیل مفهومی سیاقی، راهبردی ژرفتر را در نظر دارد که برای کشف هر نظریه یا انتساب هر دیدگاه به قرآن ضروری است. این رویکرد میتواند افقی نو در تفسیر ساختارمند قرآن بگشاید و بنیانی مفهومی برای نظریهپردازی در قلمرو معارف و علوم انسانی قرآنبنیاد فراهم آورد.
References:
- قرآن کریم.
- ابندرید، محمد بن حسن (1987م). جمهرة اللغة. بیروت: دار العلم للملایین.
- ابنسیده، علی بن اسماعیل (1421ق). المحکم و المحیط الأعظم. بیروت: دار الکتب العلمیه.
- ابنعاشور، محمدطاهر (1420ق). تفسیر التحریر و التنویر المعروف بتفسیر ابنعاشور. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
- ابنفارس، احمد بن فارس (1404ق). معجم مقاییس اللغه. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
- ابنمنظور، محمد بن مکرم (1414ق). لسان العرب. بیروت: دار الفکر.
- ازهری، محمد بن احمد (1421ق). تهذیب اللغه. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- پاینده، ابوالقاسم (1382). نهج الفصاحه. تهران: دنیای دانش.
- جاسبی، عبدالله و محمد نوربخش لنگرودی، محسن (1376). مبانی رفتار انسان از دیدگاه اسلام. آیندهپژوهی مدیریت، 34، 5ـ20.
- جعفری، یعقوب (1376). تفسیر کوثر. قم: هجرت.
- جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۸). تفسیر تسنیم. قم: اسراء.
- حسینی زبیدی، محمدمرتضی (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت: دار الفکر.
- راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن. دمشق: دار الشامیه.
- رشید رضا، محمد (1414ق). تفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار. بیروت: دار المعرفه.
- رفیعی، حسین و حبیبنژاد، خدیجه (1395). شاکله و رابطۀ آن با اختیار از منظر علامه طباطبائی. همایش ملی واژهپژوهی در علوم اسلامی. دانشگاه یاسوج.
- رضایی اصفهانی، محمدعلی (1387). تفسیر قرآن مهر. قم: پژوهشهای تفسیر و علوم قرآن.
- زحیلى، وهبه (1411ق). التفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج. دمشق: دار الفکر.
- زمخشری، محمود بن عمر (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل. بیروت: دار الکتاب العربی.
- صاحببنعباد، اسماعیل (1414ق). المحیط فی اللغه. بیروت: عالم الکتب.
- طباطبائی، سیدمحمدحسین (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
- طبرسی، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصرخسرو.
- طریحی، فخرالدین بن محمد (1375). مجمع البحرین. تهران: مکتبة المرتضویة.
- فخر رازى، محمد بن عمر (1420ق). التفسیر الکبیر. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- فضلالله، محمدحسین (1419ق). من وحی القرآن. بیروت: دارالملاک.
- فیروزآبادی، محمد بن یعقوب (1414ق). القاموس المحیط. بیروت: دار الکتب العلمیه، منشورات محمد علی بیضون.
- کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی. تهران: اسلامیه.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1392). انسانشناسی در قرآن. تنظیم و تدوین: محمود فتحعلی. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1397). زینهار از تکبر! شرح بزرگترین خطبة نهجالبلاغه در نکوهش متکبران و فخرفروشان. تنظیم و تدوین: محسن سبزواری. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- مصطفوی، حسن (1426ق). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. بیروت: دار الکتب العلمیه ـ مرکز نشر آثار علامه مصطفوی.
- مکارم شیرازی، ناصر (1371). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Saeidi roshan, Mohammad Bagher.(2025) A Systemic Semantic Model of Text: A Base for Theorizing the Qur’anic Studies. ًQur'an Shinakht, 17(2), 25-44 https://doi.org/10.22034/qoranshenakht.2025.5002228
Mohammad Bagher Saeidi roshan."A Systemic Semantic Model of Text: A Base for Theorizing the Qur’anic Studies". ًQur'an Shinakht, 17, 2, 2025, 25-44
Saeidi roshan, M.(2025) 'A Systemic Semantic Model of Text: A Base for Theorizing the Qur’anic Studies', ًQur'an Shinakht, 17(2), pp. 25-44