قرآن شناخت، سال هفدهم، شماره اول، پیاپی 32، بهار و تابستان 1403، صفحات 7-27

    مکاتب تفسیری رایج در حوزة علمیة قم در سدة اخیر

    نوع مقاله: 
    پژوهشی
    نویسندگان:
    ✍️ علی اکبر بابایی / استاد گروه قرآن‌پژوهی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه / ababayi@rihu.ac.ir
    doi 10.22034/qoranshenakht.2024.5000614
    چکیده: 
    در دانش تفسیر قرآن، همانند برخی از دانش‌های دیگر، در طول زمان مکاتب مختلفی پدید آمده است. روش‌ها و آثار تفسیری مفسران حوزة علمیة قم در سدۀ اخیر نیز قابل ارجاع به مکاتب تفسیری مختلفی است. این مقاله با رویکرد تاریخی و روش توصیفی ـ تحلیلی می‌کوشد با شناسایی تفاسیر مهم و قابل اعتنای عالمان حوزة علمیة قم در سدة اخیر و کشف و تحلیل روش و اصول تفسیری به‌کاررفته در آنها، مکتب تفسیری مورد اتّباع هر یک از آنان را مشخص و به معرفی و تحلیل آن بپردازد. حاصل پژوهش نشان می‌دهد که مفسران سدة اخیر حوزة علمیة قم تابع سه مکتب تفسیری مختلف بوده‌اند: 1. مکتب تفسیری اجتهادی قرآن‌به‌قرآن به دو شکل افراطی و اعتدالی؛ 2. مکتب تفسیری اجتهادی روایی؛ 3. مکتب تفسیری اجتهادی نسبتاً جامع.
    Article data in English (انگلیسی)
    Title: 
    Common Schools of Interpretation in the Islamic Seminary of Qom in the Previous Century
    Abstract: 
    Different schools in interpreting the Holy Qur'an have emerged over time, as is the case in other sciences. The exegetical works of the interpreters in the Islamic Seminary of Qom and their methods in the previous century can be referred to various interpretive schools. This article tries to identify the important and noteworthy interpretations of scholars of the Islamic Seminary of Qom in the last century and to discover and analyze their interpretive method and principles to introduce their interpretative school and analyze them. According to the result of this research, the commentators of the previous century of the Islamic Seminary of Qom follows three different schools of interpretation: 1. The interpretive-deductive (ijtihadi) school of interpreting Qur'an by Qur'an, in two extreme and moderate forms; 2. The narrative-deductive school of interpretation; 3. The relatively comprehensive deductive school of interpretation.
    Full Text:
    متن کامل مقاله: 

    * اين مقاله با حمايت دبيرخانة دائمي كنگرة يكصدمين سالگشت بازتأسيس حوزة علمية قم و دستاوردها و نكوداشت آيت‌الله العظمي حاج شيخ عبدالكريم حائري تأليف شده است.

        ابن‌فارس، احمد، 1387، ترتیب مقاییس اللغه، تحقیق و ضبط عبدالسلام محمد هارون، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
        ابن‌منظور، محمدبن مکرم، 1408ق، لسان العرب، بیروت، دار احیاء التراث.
        اسعدی، محمد و همکاران، 1390 و 1392، آسیب‌شناسی جریان‌های تفسیری، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
        ایازی، سیدمحمدعلی، 1386، المفسرون حیاتهم و منهجهم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
        بابایی، علی‌اکبر و همکاران، 1379، روش‌شناسی تفسیر قرآن، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
        بابایی، علی‌اکبر و همکاران، 1399، تاریخ تفسیر قرآن، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
        بابایی، علی‌اکبر، 1381، مکاتب تفسیری، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
        بابایی، علی‌اکبر، 1386، مکاتب تفسیری، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
        بابایی، علی‌اکبر، 1390، پرسمان عصمت، شرحی بر آیه تطهیر، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
        بابایی، علی‌اکبر، 1391 الف، بررسی مکاتب و روش‌های تفسیری، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
        بابایی، علی‌اکبر، 1391 ب، مکاتب تفسیری، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
        بابایی، علی‌اکبر، 1397، قواعد تفسیر قرآن، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
        جوادی‌آملی، عبدالله، بی‌تا، سیره تفسیری علامه طباطبائی، شناخت‌نامه علامه طباطبائی، قم، آثار علامه طباطبائی.
        جوادی‌آملی، عبدالله، 1372، تفسیر موضوعی قرآن کریم (قرآن در قرآن)، تهران، رجاء.
        جوادی‌آملی، عبدالله،1380، تسنیم تفسیر قرآن کریم، قم، اسراء.
        خرمشاهی، بهاءالدین، 1377، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، تهران، دوستان و ناهید.
        خوئی، سیدابوالقاسم، 1408ق، البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالزهراء.
        دهخدا، علی‌اکبر، 1373، لغتنامه دهخدا، تهران، دانشگاه تهران.
        راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد، بی‌تا، المفردات فی غریب القرآن، تهران، المکتبة المرتضویه.
        ساروخانی، باقر، 1380، دایرة المعارف علوم اجتماعی، چ سوم، بی‌جا، کیهان.
        صادقی، محمد، 1376، «گفتگو با استاد دکتر محمد صادقی»، پژوهش‌های قرآنی، ش9، ص 284ـ306.
        صادقی، محمد، 1406ق، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن والسنّه، قم، مطبعة امیر.
        صفی‌پور، عبدالکریم، بی‌تا، منتهی الارب، بی‌جا، کتابخانه سنایی.
        طباطبائی، سیدمحمدحسین، 1370ش، قرآن در اسلام، طهران، دارالکتب الاسلامیة.
        طباطبائی، سیدمحمدحسین، بی‌تا، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، جامعه مدرسین.
        طبرسی، فضل‌بن‌حسن، بی‌تا، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، مکتبة العلمیة الاسلامیه.
        طریحی، فخرالدین، 1375، مجمع البحرین، تهران، کتابفروشی مرتضوی‌.
        علوی‌مهر، حسین، 1384ش، آشنایی با تاریخ تفسیر و مفسران، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی.
        فیروزآبادى، محمدبن یعقوب، بی‌تا، القاموس المحیط، بیروت، دارالمعرفة.
        فیومى، احمد‌بن‌محمد، 1414ق، المصباح المنیر فى غریب الشرح الکبیر، بیروت، دارالکتب العلمیة.
        محمدی ری شهری، محمد، ۱۳۹۸، پرتوی از تفسیر اهل بیت(ع)، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی و مؤسسة دارالحدیث.
        معرفت، محمدهادی، 1387، التفسیر الاثری الجامع، قم، مؤسسة التمهید.
        معین، محمد، 1371، فرهنگ فارسی، تهران، امیرکبیر.
        مکارم شیرازى، ناصر، 1371، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة.
    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    بابایی، علی اکبر.(1403) مکاتب تفسیری رایج در حوزة علمیة قم در سدة اخیر. دو فصلنامه قرآن شناخت، 17(1)، 7-27 https://doi.org/10.22034/qoranshenakht.2024.5000614

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    علی اکبر بابایی."مکاتب تفسیری رایج در حوزة علمیة قم در سدة اخیر". دو فصلنامه قرآن شناخت، 17، 1، 1403، 7-27

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    بابایی، علی اکبر.(1403) 'مکاتب تفسیری رایج در حوزة علمیة قم در سدة اخیر'، دو فصلنامه قرآن شناخت، 17(1), pp. 7-27

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    بابایی، علی اکبر. مکاتب تفسیری رایج در حوزة علمیة قم در سدة اخیر. قرآن شناخت، 17, 1403؛ 17(1): 7-27