Qoran Shenakht

آیات اول تا هفتم سورة بقره بیانگر وضع و وصف متقین و کافران در برابرهدایتگری قرآن است. این مقاله در تفسیر آیات یادشده است. شیوة تفسیر مبتنیبر معناشناسی مفردات و جملات آیات، تأمل در ظاهر و سیاق آنها، هره گیری ازقراین لفظی و عقلی و تکیه بر زبان قرآن، لحن آیات، اصطلاحات و تعالیم قرآنی است، و حاصل تفسیر عبارت است از:آیة اول: نظریه های مختلفی در معنای حروف مقطعه و امکان درک آنها مطرح است که هیچ کدام بر دیگری رجحان ندارد؛آیة دوم: «ذلک» اشاره به دور و برای تعظیم امر قرآن، و «الکتاب» به معنای مکتوب شأنی، یعنی نوشتنی، و منظور از آن قرآن است. «لاریب فیه» یعنی قرآن فی حد ذاته نقصی ندارد که باعث شک در آن شود. منظور از تقوا در «هدی للمتقین»، تقوای فطری است که شرط هدایت یابی به وسیلة قرآن می باشد. صفات دیگر (ایمان به غیب، اقامة نماز، انفاق و…) از تقوای فطری نشئت گرفته و در شرایط مساعد فعلیت می یابند، و همین سر التفات از وصف مفرد «متقین» به جملات وصفیه در آیات بعدی است؛ * دانش پژوه دکتری تفسیر و علوم قرآن. (ص12) آیة سوم: منظور از غیب، خداوند است، و ایمان به خدا امری فطری است. فعل«رزقنا»، اشاره به رفع احتیاج دارد. انفاق منشأ رستگاری و رهایی انسان از تعلقات مادی و بخل است؛آیة چهارم: تأکید بر ویژگی یقین به آخرت از آن جهت است که یقین به امور اخروی، انگیزة جدی عمل به کارهای خیر و پرهیز از کارهای بد را در انسان ایجاد می کند؛آیة پنجم: مقصود از هدایت، هدایت فعلی و ایصال به مطلوب است، نه راهنمایی؛ آیة ششم: منظور از کفار، سران قریش است؛ آیة هفتم: مراد از مهر زدن بر قلب ها این است که کفار راه های هدایت، یعنی قوة عقل (قلب) و شنیدن دعوت انبیا (سمع) و عبرت گرفتن (بصر) را بر خود بسته اند و منظور از این سه، قوای باطنی است، انتساب «مهر زدن بر دل ها» به خدا مستلزم جبر نیست؛ چون کفار از روی اختیار، زمینة هدایت پذیری خویش را از بین برده اند و در عین حال، تأثیر حقیقی و استقلالی در هستی از آنِ خداست.