ًQur'an Shinakht, Volume 16, Issue 2, No 31, Year 2024 , Pages 139-156
Examining the Verses that Seem Illustrate the Multiplicity of Human Nature
Writers:
Mohammad Naghib zadeh
/ Faculty, Department of Qur'an Interpretation and Sciences, IKI / mn@qabas.net
/ Faculty, Department of Qur'an Interpretation and Sciences, IKI / mn@qabas.netEsmaeeil soltani / Assistant Professor, Department of Qur'anic Tafsir and Sciences, IKI / soltani@qabas.net
/ Assistant Professor, Department of Qur'anic Tafsir and Sciences, IKI / soltani@qabas.netAbstract:
Man's nature is his way of existence and the type of his creation, which is referred to as "fitrat" in the Qur'an, and there are verses that indicate its existence. On the other hand, a superficial understanding of verses such as the verse of Shakleh (15: 84), the verse that divides humans into two groups of believers and unbelievers at the beginning of creation (64: 2), as well as verses that express some of the characteristics of human beings (such as anxious, covetous, oppressive, ignorant, corrupt and bloodthirsty) seem to prove such a nature - at least - in a group of people. Using the descriptive-analytical method, this research was organized with the aim of reaching the Qur'an's point of view and the semantics of such verses and summarizing them, and it is concluded that the mentioned verses do not indicate the origin of the development of such traits in humans, and accordingly, it is not possible to prove the multiplicity of human nature from them.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :بررسی آیات موهِم تعدد سرشت انسان
Abstract:
سرشت انسان نحوه وجودی و نوع آفرینش اوست که در قرآن از آن به «فطرت» یاد شده و آیاتی بر وجود آن دلالت دارد. از سوی دیگر برداشتی سطحی از آیاتی همچون آیه شاکله (اسراء: 84)، آیه تقسیم‌کننده انسان‌ها به دو گروه مؤمن و کافر در آغاز آفرینش (تغابن: 2)، نیز آیات بیانگر برخی از ویژگی‌های انسان (همچون جزوع، منوع، ظلوم، جهول، مفسد و خونریز بودن) ممکن است موهم اثبات چنین سرشتی ـ دست‌کم ـ در گروهی از انسان‌ها تلقی شود. این پژوهش با هدف دستیابی به دیدگاه قرآن و با روش توصیفی ـ تحلیلی به دلالت‌شناسی این قبیل آیات و وجه جمع میان آنها سامان یافته و به این نتیجه رسیده که آیات یادشده بیانگر خاستگاه تکوینی چنین صفاتی در انسان نیست و بر این اساس نمی‌توان از آنها تعدد سرشت آدمیان را اثبات کرد.
- قرآن کریم.
- آلوسى، محمود‌بن عبدالله، 1415ق، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، بیروت، دار الکتب العلمیه.
- ابن‌اثیر جزری، مبارک‌بن محمد، 1367، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، چ چهارم، قم، اسماعیلیان.
- ابن‌جزی غرناطی، محمدبن احمد، 1426ق، التسهیل لعلوم التنزیل، بیروت، شرکت دار الارقم‌بن ابی‌الارقم.
- ابن‌درید، محمدبن حسن، 1988م، جمهرة اللغة، بیروت، دارالعلم للملایین.
- ابن‌سیده، علی‌بن اسماعیل، 1421ق، المحکم و المحیط الاعظم، تحقیق عبدالحمید هنداوی، بیروت، دار الکتب العلمیه.
- ابن‌عاشور، محمدطاهر، 1420ق، تفسیر التحریر و التنویر المعروف بتفسیر ابن‌عاشور، بیروت، مؤسسة التاریخ العربی.
- ابن‌فارس، احمدبن زکریا، 1414ق، معجم مقاییس اللغة، قم، مکتب الاعلام الاسلامی.
- ابن‌منظور، محمدبن مکرم، 1414ق، لسان العرب، چ سوم، بیروت، دار الفکر.
- ابوالفتوح رازى، حسین‌بن على، 1408ق، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد مقدس، آستان قدس رضوى.
- اجلی، محمد، 1384، انسان و جهان، تهران، امیرکبیر.
- ازهری محمدبن احمد، 1421ق، تهذیب اللغة، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
- باربور، ایان، 1362، علم و دین، ترجمة بهاء‌الدین خرمشاهی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
- بغدادی، علی‌بن محمد، 1415ق، لباب التأویل فی معانی التنزیل، بیروت، دارالکتب العلمیه.
- بغوى، حسین‌بن مسعود، 1420ق، تفسیر البغوى المسمى معالم التنزیل، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
- بیگدلی، عطاءاله، 1388، «مروری بر دیدگاه‌های مهم انسان‌شناختی و بررسی آثار حقوقی هریک»، در: درآمدی بر علوم انسانی اسلامی، تهران، دانشگاه امام صادق(ع).
- توکلی، غلامحسین، 1384، «سرشت انسان»، پژوهش‌های اخلاقی، سال اول، ش 3، صفحه 45-73.
- ثعالبى، عبدالرحمن‌بن محمد، 1418ق، الجواهر الحسان فى تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
- جوادی آملی، عبدالله، 1392، تفسیر موضوعی قرآن کریم، ج 12 (فطرت در قرآن)، چ هفتم، قم، اسراء.
- جوادی آملی، عبدالله، 1398، تفسیر قرآن کریم (تسنیم)، قم، اسراء.
- جیمز، ویلیام، 1343، دین و روان، ترجمة مهدی قائنی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- حقى برسوى، اسماعیل‌بن مصطفى، بیتا، تفسیر روح البیان، بیروت، دار الفکر.
- حویزى، عبدعلى‌بن جمعه، 1415ق، تفسیر نور الثقلین، چ چهارم، قم، اسماعیلیان.
- خازن، على‌بن محمد، 1415ق، تفسیر الخازن المسمى لباب التأویل فی معانی التنزیل، بیروت، دار الکتب العلمیه.
- خراسانی، محمدکاظم، 1417ق، کفایةالأصول، چ دوم، قم، مؤسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث.
- دهخدا، علی‌اکبر، 1377، لغت‌نامه دهخدا، چ دوم، تهران، دانشگاه تهران.
- راغب اصفهانى، حسین‌بن محمد، 1412ق، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت، دارالشامیه.
- الراوی، مسارع حسن، 1419ق، مکونات الطبیعةالبشریة و موقف الاسلام من الانسان، بغداد، منشورات المجمع العلمی.
- رجبی، محمود، 1381، انسان‌شناسی، چ دوم، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- زمخشرى، محمود‌بن عمر،1407ق، الکشاف، چ سوم، بیروت، دار الکتاب العربی.
- زمخشرى، محمود‌بن عمر، 1417ق، الفائق فی غریب الحدیث، بیروت، دارالکتب العلمیه.
- سروش، عبدالکریم، 1373، حکمت و معیشت (شرح نامه حضرت امیرالمؤمنین امام علی(ع) به فرزندش امام حسن(ع))، تهران، صراط.
- سلیمانی اردستانی، عبدالرحیم، 1389، سرشت انسان در اسلام و مسیحیت، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب.
- سیدقطب، 1425ق، فى ظلال القرآن، چ سی و پنجم، بیروت، دار الشروق.
- سیوطى، عبدالرحمن‌بن ابىبکر، 1404ق، الدر المنثور فى التفسیر بالماثور، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفی.
- صاحب بن‌عباد، ابوالقاسم اسماعیل، 1414ق، المحیط فی اللغة، بیروت، عالم الکتاب.
- صدر، سیدموسی، 1391، «فطرت و طینت»، پژوهش‌های قرآنی، ش 71، ص 57-75.
- طباطبائى، سیدمحمدحسین، 1390ق، المیزان فی تفسیر القرآن، چ دوم، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
- طبرانى، سلیمان‌بن احمد، 2008م، تفسیر القرآن العظیم، اردن، دار الکتاب الثقافی.
- طبرسی، فضل‌بن حسن، 1372، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چ سوم، تهران، ناصر خسرو.
- طبرى، محمدبن جریر، 1412ق، جامع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت، دار المعرفه.
- طوسی، محمدبن حسن، بی تا، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
- عاملی، علی‌بن حسین، 1413ق، الوجیز فی تفسیر القرآن العزیز، قم، دارالقرآن الکریم.
- فخررازى، محمدبن عمر، 1420ق، التفسیر الکبیر، چ سوم، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
- فیروزآبادی، محمدبن یعقوب، 1415ق، القاموس المحیط، بیروت، دار الکتب العلمیه.
- فیومى، احمدبن محمد، 1414ق، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، چ دوم، قم، هجرت.
- قرطبى، محمدبن احمد، 1364، الجامع لأحکام القرآن، تهران، ناصر خسرو.
- کاشانى، فتحاللهبن شکرالله، 1351، منهج الصادقین فی إلزام المخالفین، چ اول، تهران، کتابفروشى اسلامیه.
- کریمی، محمدعلی، 1392، «فطرت انسان در قرآن»، مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق، ش 26، ص 63-86.
- کارل، الکسیس، 1354، انسان موجود ناشناخته، ترجمة پرویز دبیری، چ ششم، اصفهان، فردوسی.
- گرامی، غلامحسین، 1392، انسان در اسلام، چ نوزدهم، قم، دفتر نشر معارف.
- گوستاویونگ، کارل، 1382، روان‌شناسی و دین، ترجمة فؤاد روحانی، چ سوم، تهران، علمی و فرهنگی.
- لطفی قراملکی، حجت، 1400، انسان از نگاه قرآن (بررسی ناپسندی صفات انسان در قرآن)، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- مصباح یزدی، محمدتقی، 1388، خداشناسی، چ دوم، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ع).
- معین، محمد، 1379، فرهنگ فارسی، تهران، امیرکبیر.
- نظام الاعرج، حسن‌بن محمد، 1416ق، تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان، بیروت، دار الکتب العلمیه.
- هیلگارد، ارنست ر. و دیگران، 1381، زمینه روان‌شناسی، ترجمة محمدتقی براهنی و دیگران، چ دهم، تهران، رشد.
- واعظی، احمد، 1388، انسان از دیدگاه اسلام، چ دهم، تهران، سمت.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Hasani, Younos, Naghib zadeh, Mohammad, soltani, Esmaeeil.(2024) Examining the Verses that Seem Illustrate the Multiplicity of Human Nature. ًQur'an Shinakht, 16(2), 139-156 https://doi.org/10.22034/qoranshenakht.2023.2021648
Younos Hasani; Mohammad Naghib zadeh; Esmaeeil soltani."Examining the Verses that Seem Illustrate the Multiplicity of Human Nature". ًQur'an Shinakht, 16, 2, 2024, 139-156
Hasani, Y, Naghib zadeh, M, soltani, E.(2024) 'Examining the Verses that Seem Illustrate the Multiplicity of Human Nature', ًQur'an Shinakht, 16(2), pp. 139-156
