, Volume 11, Issue 1, No 20, Year 2025 , Pages 23-40
Nasr Abu Zayd 's Symbolic Interpretation in Comparison to the Mu'tazilite Symbolic Interpretation Approach
Writers:
Hasan / Assistant Professor of the Department of Islamic Sciences, Shahid Rajaee Teacher Training University / zarnooshe@sru.ac.ir
Zhra / Associate Professor of the Department of Islamic Sciences, Shahid Rajaee Teacher Training University / zkashaniha@yahoo.com
Hamid / Assistant Professor of the Department of the Qur'an and Hadith Sciences, Shiraz University / hamidimandar@yahoo.com
Abstract:
The most important common principles of interpretation between the Mu'tazilite and the neo-Mu'tazilahi school is symbolic interpretation, which brings to mind their proximity, but paying attention to its function, in terms of each group, eliminates their proximity. Using a descriptive-analytical method, this paper studies the Mu'tazilite symbolic interpretation and Nasr Abu Zayd's symbolic interpretation viewpoint, as a well-known neo-Mu'tazilahi scholar, with a comparative approach. The research findings show that the Mu'tazilites symbolically interpret the appearance of verses, with exact theological and ideological basis, whenever they consider a certain verse in contrast with their rational foundations and five principles, particularly in terms of the purification of the divine essence. But, Nasr Abu Zayd uses the symbolic interpretation merely to prove the historicity of the Qur'an, and the basis for adapting its concepts to modernity by relying on different foundations with the Mu'tazilites, and ignoring their concerns about the purification of the divine essence.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :تأویل‌گرایی نصر حامد ابوزید در مقایسه با رویکرد تأویلی معتزله
Abstract:
از مهم ترین اصول تفسیری مشترک میان مکتب معتزله و جریان مشهور به «نومعتزله»، مسئلة «تأویل» است که قرابت آن دو جریان به یکدیگر را به ذهن متبادر می کند، اما توجه به کارکرد آن نزد هریک از دو گروه، این قرابت را منتفی می سازد. نویسندگان این مقاله با روش «توصیف و تحلیل»، به بررسی تطبیقی دیدگاه تأویلی معتزله و نیز شخصیت مشهور نومعتزله، یعنی نصرحامد ابوزید پرداخته و به این نتیجه رسیده اند که معتزله با مبنایی کاملاً کلامی و اعتقادی، هرجا ظاهر آیات را با مبانی عقلی و اصول خمسة خویش، به ویژه در مسئلة تنزیه ذات الهی، ناسازگار می یافتند، دست به تأویل ظواهر آیات می زدند. اما نصرحامد ابوزید با تکیه بر مبانی متفاوت با معتزله و به دور از دغدغه های معتزله در تنزیه ذات الهی، از تأویل صرفاً برای اثبات تاریخ مندی قرآن و زمینه سازی برای تطبیق مفاهیم آن با مدرنیته بهره می برد.
References:
- ابن حزم آندلسي، ابومحمد علي، 1416ق، الفصل في‌الملل والأهواء والنحل، بيروت، دارالکتب العلمية.
- ابن قتيبه دينوري، عبدالله بن مسلم، بي‌تا، تأويل مختلف الحديث، بيروت، دارالکتب العلمية.
- ابن قيم الجوزيه، شمس‌الدين، 1418ق، مختصر الصواعق المرسلة علي الجهمية المعطلة، بيروت، دارالفکر.
- ابن منظور، محمد بن مکرم، 1414ق، لسان العرب، بيروت، دار صادر.
- ابوزيد، نصرحامد، 1389، معناي متن، تهران، طرح‌نو.
- ـــــ ، 1391، رويکرد عقلاني در تفسير قرآن، احسان موسوي خلخالي، تهران، نيلوفر.
- ـــــ ، 1992الف، إشکاليات‌القراءة و آليات‌التأويل، الدارالبيضاء، المرکز الثقافي‌‌العربي.
- ـــــ ، 1992ب، نقد الخطاب الديني، قاهره، سينا للنشر.
- ـــــ ، 1995، النص السلطة الحقيقة، الدارالبيضاء، المرکز الثقافي العربي.
- اشعري، ابوالحسن، 1400، مقالات الاسلاميين و اختلاف المصلين، ويسبادن (آلمان)، فرانس شتاينر.
- اشعري، ابوالحسن، 1977، الإبانة عن أصول‌الديانة، قاهره، دارالانصار.
- بغدادي، عبدالقاهر، 2003، اصول الايمان، بيروت، مکتبة الهلال.
- جابري، محمد عابد، 1995، المثقفون في الحضارة العربية، بيروت، مرکز دراسات الوحدة العربية.
- جارالله، زهدي حسن، 1974، المعتزلة، بيروت، الاهلية للنشر و التوزيع.
- خياط، ابوالحسين، 1413، الانتصار و الرد علي ابن الراوندي الملحد، با مقدمه و تحقيق و تعليق نيبرگ، بيروت، مکتبة الدارالعربية للکتاب و اوراق شرقية.
- سالم، عبدالجليل عبدالکريم، 2004، التأويل عند الغزالي نظريةً و تطبيقاً، قاهره، مکتبة الثقافة الدينية.
- سوسور، فردينان دو، 1378، دورة زبان‌شناسي عمومي، ترجمه کوروش صفوي، تهران، هرمس.
- شهرستاني، عبدالکريم، 1364، الملل و النحل، قم، شريف رضي.
- صبحي، احمد محمود، 1985، في علم الکلام، بيروت، دارالنهضة العربية.
- عبدالجبار(قاضي)، 1962، المغني في ابواب التوحيد و العدل، ج16، قاهره، الدار المصرية.
- ـــــ ، 1965، شرح الاصول الخمسة، قاهره، مکتبة وهبة.
- قائمي‌نيا، عليرضا، 1385، «نشانه‌شناسي و فلسفه زبان»، ذهن، ش27، ص3-24.
- کليني، محمد بن يعقوب، 1407ق، الکافي، تهران، دار الکتب الاسلاميه.
- لشريف مرتضي، علي بن الحسين، 1405ق، رسائل الشريف المرتضي، قم، دارالقرآن الکريم.
- محسن، نجاح، 1996، الفکر السياسي عند المعتزلة، قاهره، دارالمعارف.
- واعظي، احمد، 1381، درآمدي بر هرمنوتيک، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي.
- ـــــ ، 1390، نظريه تفسير متن، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- Abu zaid, Nasr hamid(2001). Ein Leben mit dem Islam, Freiburg: Herder.
- Gadamer, Hans Georg(1989). Truth & Method, New York: Continuum.
- Hirsch, Eric Donald(1967). Validity in Interpretation, New Haven and London, Yale University
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
, Hasan, , Zhra, , Hamid.(2025) Nasr Abu Zayd 's Symbolic Interpretation in Comparison to the Mu'tazilite Symbolic Interpretation Approach. , 11(1), 23-40
Hasan ; Zhra ; Hamid ."Nasr Abu Zayd 's Symbolic Interpretation in Comparison to the Mu'tazilite Symbolic Interpretation Approach". , 11, 1, 2025, 23-40
, H, , Z, , H.(2025) 'Nasr Abu Zayd 's Symbolic Interpretation in Comparison to the Mu'tazilite Symbolic Interpretation Approach', , 11(1), pp. 23-40
