Title :نقد اندیشة هرمنوتیکی «مجتهد شبستری» با تطبیق بر هرمنوتیک فلسفی
Abstract:
مجتهد شبستری تفسیر متون وحیانی را مشمول قاعدة عام هرمنوتیکی، یعنی «توقف فهم بر منطق پرسش و پاسخ» می داند و معتقد است: این پرسش و پاسخ مبتنی بر پیش دانسته ها، علایق و انتظارات مفسر است و فرایند فهم را تابع دور هرمنوتیکی می داند که همة این نکات بر محورهای اساسی نظریة «هرمنوتیک فلسفی» منطبق است. این پژوهش بر اساس روش «توصیفی –تحلیلی»، ضمن بررسی تطبیقی اندیشه هرمنوتیکی شبستری و هرمنوتیک فلسفی، به این نتیجه رهنمون شده است که اندیشة هرمنوتیکی مجتهد شبستری به سبب جمع خطوط اساسی تحلیل هرمنوتیک فلسفی و اصولی، مثل «قصدگرایی»، «جست وجوی معنای متن در زمینة تاریخی تولید اثر»، «ضرورت تنقیح پیش دانسته ها»، و «تفکیک فهم معتبر از فهم نامعتبر»، با تهافت و ناسازواری درونی مواجه است. همچنین آن بخش از نظرات هرمنوتیکی شبستری، که همسو با هرمنوتیک فلسفی است، به بوتة نقد گذاشته شده است.
سال یازدهم، شماره اول، پیاپی 20، بهار و تابستان 1397
محمود شکوهی تبار / دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه mahmoodshokuhi@rihu.ac.ir
محمود رجبی / استاد مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره
دریافت: 27/05/1396 ـ پذیرش: 27/11/1396 چکیده
مجتهد شبستری تفسیر متون وحیانی را مشمول قاعدة عام هرمنوتیکی، یعنی «توقف فهم بر منطق پرسش و پاسخ» می داند و معتقد است: این پرسش و پاسخ مبتنی بر پیش دانسته ها، علایق و انتظارات مفسر است و فرایند فهم را تابع دور هرمنوتیکی می داند که همة این نکات بر محورهای اساسی نظریة «هرمنوتیک فلسفی» منطبق است. این پژوهش بر اساس روش «توصیفی –تحلیلی»، ضمن بررسی تطبیقی اندیشه هرمنوتیکی شبستری و هرمنوتیک فلسفی، به این نتیجه رهنمون شده است که اندیشة هرمنوتیکی مجتهد شبستری به سبب جمع خطوط اساسی تحلیل هرمنوتیک فلسفی و اصولی، مثل «قصدگرایی»، «جست وجوی معنای متن در زمینة تاریخی تولید اثر»، «ضرورت تنقیح پیش دانسته ها»، و «تفکیک فهم معتبر از فهم نامعتبر»، با تهافت و ناسازواری درونی مواجه است. همچنین آن بخش از نظرات هرمنوتیکی شبستری، که همسو با هرمنوتیک فلسفی است، به بوتة نقد گذاشته شده است. کلیدواژه ها: شبستری، هرمنوتیک، هرمنوتیک فلسفی، تفسیر متن، پیش فرض، فهم متن.
