, Volume 14, Issue 1, No 26, Year 2025 , Pages 25-40

    The Role and Position of Qur'an in Islamic Historiography

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Javad Soleymani Amiri / Associate Professor, Department of History, The Imam Khomeini Educational and Research Institute / soleimani@qabas.net
    Pages: 25-40 Receive Date: 2025/03/28 Accept Date: 2025/03/28
    Abstract: 
    The Holy Qur'an attaches too much importance to history so that a considerable content of the verses of the Qur'an is related to the quotation, analysis, and theoretical philosophy of history. However, some contemporary scholars in their research methods consider the reference to the Holy Qur'an in the field of historical research as unscientific. The most important reasons for this claim are the invalidity of the title of "historical source" in the Divine texts and the unrealistic of the historical narrations of the Qur'an. The aim of this study is the explanation the necessity of paying attention to the historical teachings of the Qur'an by using the "analytical-ijtihad" method, first the truth of the definition of the source in history on the Qur'an and the realism of its teachings from the point of view of reason and narration is proved, then the position of Qur'an in historiography has been explained to three fields of narrative history, analytical history and theoretical philosophy of history in the form of examples.
    Keywords: 
    Historiography
    the relationship between the Qur'an and history
    Qur'an is a source
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :نقش و جایگاه قرآن در تاریخ‌پژوهی اسلامی
    Abstract: 
    قرآن مجید برای تاریخ اهمیت ویژه ای قائل است، به گونه ای که حجم قابل توجهی از آیات این کتاب آسمانی ناظر به نقل، تحلیل و فلسفه نظری تاریخ است. لیکن برخی از محققان معاصر در روش های پژوهشی خود، مراجعه به قرآن مجید در حوزه پژوهش های تاریخی را غیرعلمی می انگارند. مهم ترین دلایل آنها بر این مدعا، عدم صدق عنوان «منبع تاریخی» بر متون وحیانی و عدم واقع نمایی نقل های تاریخی قرآن به شمار می آید. در این مقاله با هدف تبیین ضرورت اهتمام به تعالیم تاریخی قرآن و با روش «تحلیلی ـ اجتهادی»، ابتدا صدق تعریف منبع در تاریخ بر قرآن و واقع نمایی آموزه های آن از منظر عقل و نقل اثبات شده، سپس جایگاه قرآن در تاریخ پژوهی از رهگذر نمایاندن نقش قرآن در سه حوزه‌ی تاریخ نقلی، تحلیلی و فلسفه‌ی نظری تاریخ در قالب مثال تبیین گردیده است.
    Keywords: 
    منبع بودن قرآن
    رابطه قرآن با تاریخ
    تاریخ‌پژوهی
    References: 
    • نهج‌البلاغه، 1414ق، صبحي صالح، قم، هجرت، قم.
    • الصحيفة السجادية، 1376، قم، دفتر نشر الهادى‏.
    • ابن‌اثير، عزالدين ابوالحسن على‌بن ابى‌الكرم، 1385ق، الكامل في التاريخ، بيروت، دار صادر.
    • ابن‌هشام، عبدالملك، بي‌تا، السيرة النبوية، تحقيق مصطفى السقا، ابراهيم الأبيارى و عبدالحفيظ شلبى، بيروت، دار المعرفة.
    • بلک، جرمي و دونالد م.مک رايل، 1390، مطالعه تاريخ، ترجمة محمدتقي ايمان‌پور، مشهد، دانشگاه فردوسي مشهد.
    • تقي‌زاده، محمود، 1388، تصوير حضرت محمد و حضرت زهرا در دايرة‌المعارف اسلام (ترجمه و نقد)، قم، شيعه‌شناسي.
    • توفيقي، حسين، 1390، آشنايي با اديان بزرگ، چ چهارم، تهران، سمت.
    • جعفري، يعقوب، 1384، تاريخ اسلام از منظر قرآن، قم، دفتر نشر معارف، قم.
    • حسين، طه، 1344ق، في الشعر الجاهلي، قاهره، دارالکتب المصريه.
    • دانش‌کيا، محمدحسين، 1393، نگاهي ديگر به تاريخ در قرآن تشابه‌ها، تفاوت‌ها و تعارض‌هاي گزارش‌هاي تاريخي قرآن و با منابع منتخب (بررسي موردي غزوه بدر، احد و تبوک)، قم، دفتر نشر معارف.
    • رابتسون، آرچيبالد، 1378، عيسي؛ اسطوره يا تاريخ، ترجمه حسين توفيقي، قم، مرکز مطالعات و تحقيقات اديان و مذاهب، قم.
    • رستم، اسد، 1392، مصطلح التاريخ: روش نقد تاريخي (روايت بوم‌محور از تاريخ‌ورزي علمي مسلمانان)، ترجمه و تحقيق سيدمحمدرضي مصطفوي‌نيا و حسن حضرتي، تهران، سمت.
    • ساجدي،‌ ابوالفضل، 1385، زبان دين و قرآن، چ دوم، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • سليماني، جواد، 1397، فلسفه تاريخ در قرآن، تهران، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني و سازمان مطالعه و تدوين (سمت).
    • صدر، محمدباقر، 1369، سنّت‌هاي اجتماعي و فلسفه تاريخ در مكتب قرآن، ترجمه حسين منوچهري، تهران، رجاء.
    • صفري فروشاني، نعمت‌الله، سايت سخن تاريخ، «همگرايي روش‌ها در عاشوراپژوهي»، در: tarikh.imam.miu.ac.ir
    • طباطبائى، سيد محمدحسين، 1403، الميزان فى تفسير القرآن، چ پنجم، بيروت، مؤسسة الأعلمى للمطبوعات.
    • طبري، محمدبن جرير، 1387ق، تاريخ الأمم و الملوك، تحقيق محمدابوالفضل ابراهيم، چ دوم، بيروت، دار التراث.
    • عاملى، سيدجعفر مرتضى‏، 1415ق، الصحيح من سيرة النبي الأعظم‏، چ چهارم، بيروت، دار الهادي.
    • قمى، على‌بن ابراهيم، 1363، تفسير القمي‏،‏ تحقيق طيب موسوى جزايرى، چ سوم، قم، دار الكتاب.
    • کافي، مجيد، 1399، فلسفه تحليلي تاريخ (تحليل فلسفي معرفت‌‌‌هاي تاريخي)، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    • کيلاني، محمدسيد، 1381ق، ذيل الملل و النحل للشهرستاني، تأليف محمدبن عبدالکريم الشهرستاني، بيروت، دارالمعرفه.
    • كلينى، محمدبن يعقوب، 1407ق، الكافي، تحقيق و تصحيح علي‌اكبر غفارى و محمدآخوندى، چ چهارم، تهران، دارالكتب الإسلامية.
    • مجلسى، محمدباقربن محمدتقى، 1403ق، بحارالأنوار، تحقيق و تصحيح جمعى از محققان‏، چ دوم، بيروت، دار إحياء التراث العربي.
    • مصباح يزدي، محمدتقي، 1372، جامعه و تاريخ از ديدگاه قرآن، چ دوم، تهران، سازمان تبليغات اسلامي.
    • ـــــ ، 1389، راه و راهنماشناسي، چ هفتم، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • ـــــ ، 1396، آموزش عقائد، چ پنجم، تهران، نشر بين‌الملل.
    • مطهرى، مرتضى، 1394، سيري در سيره نبوي، چ شصت و هشتم، تهران، صدرا.
    • ـــــ ، 1382، جامعه و تاريخ، مجموعه آثار استاد شهيد مطهري (ج2)، تهران، صدرا.
    • يعقوبي، احمدبن ابى‌يعقوب، بي‌تا، تاريخ اليعقوبي، بيروت، دار صادر.
    • يوسفي غروي، محمدهادي، 1417ق، موسوعة التاريخ الاسلامي، قم، مجمع الفکر الاسلامي
    • 87 reads
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Soleymani Amiri, Javad.(2025) The Role and Position of Qur'an in Islamic Historiography. , 14(1), 25-40

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Javad Soleymani Amiri."The Role and Position of Qur'an in Islamic Historiography". , 14, 1, 2025, 25-40

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Soleymani Amiri, J.(2025) 'The Role and Position of Qur'an in Islamic Historiography', , 14(1), pp. 25-40

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Soleymani Amiri, J. The Role and Position of Qur'an in Islamic Historiography. , 2025; 14(1): 25-40