ًQur'an Shinakht, Volume 17, Issue 1, No 32, Year 2025 , Pages 263-295
Interpretive Figures of the Islamic Seminary of Qom in the Recent Century
Article Type:
Research
Writers:
Abuzar Tashakori saleh
/ Assistant Professor of Imam Khomeini Educational and Research Institute / s.fajr@yahoo.com
/ Assistant Professor of Imam Khomeini Educational and Research Institute / s.fajr@yahoo.comAbstract:
This article introduces the important interpretive figures of the Islamic Seminary of Qom in the 14th century to introduce their scientific figures and their works and promote their interpretive achievements in the last century. This research was conducted using library method and has a descriptive-historical method, and its scope is limited to the interpretive studies performed in Qom's Islamic Seminary, or the interpreters who wrote or taught their exegesis during their presence in the Seminary, except for five interpreters (Allameh Tabataba’i, Ayatollah Javadi, Ayatollah Misbah, Ayatollah Sobhani and Ayatollah Makarem) whose personality and works have been introduced independently in other articles. According to the result of this research, many great scholars are trained in the Islamic Seminary of Qom in the field of interpretation during the last century; and producing a large number of excellent exegetical works, they made a proud achievement for Islamic Seminary of Qom in the fourteenth century, which can be a good sample for the current and future generation of the Seminary.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :شخصیت‌های تفسیری حوزة علمیة قم در سدة اخیر
Abstract:
این مقاله به معرفی شخصیت‌های مهم تفسیری حوزه‌ی علمیه‌ی قم در سده‌ی چهاردهم شمسی با هدف شناساندن چهره‌ی علمی و آثارشان و ترویج دستاوردهای تفسیری حوزه‌ی قم در سده‌ی اخیر می‌پردازد. پژوهش با شیوه مطالعه کتابخانه‌ای و روش توصیفی ـ تاریخی انجام شده و دامنه آن محدود به افرادی است که طی صد سال اخیر تحصیلات تفسیری آنها در حوزه‌ی علمیه‌ی قم بوده یا با اقامت در این حوزه، به تدریس یا نگارش تفسیر پرداخته‌اند، جز پنج تن از مفسران (علامه طباطبائی، آیتالله جوادی، آیتالله مصباح، آیتالله سبحانی و آیتالله مکارم) که شخصیت و آثار هر یک از این بزرگواران در مقالات دیگری مستقلا معرفی شده است. حاصل بررسی نشان می‌دهد که طی سده‌ی اخیر در حوزه‌ی علیمه‌ی قم، دانشمندان فاضل زیادی در دانش تفسیر پرورش یافته و با تولید حجم گسترده‌ای از آثار تفسیری فاخر، کارنامه‌ی افتخارآمیزی را برای حوزه‌ی قم در سده‌ی چهاردهم رقم زده‌اند که می‌تواند برای نسل فعلی حوزه و آینده سرمشق خوبی باشد.
References:
- استادی، رضا، 1389، «تفسیر اثنی‌عشری و مؤلف آن»، آینه پژوهش، ش122، ص 26ـ31.
- اشراقی، شهاب‌الدین، 1392، سخن حق، عروج، تهران.
- امین، محمدرضا، 1375، «اصول و مبانی تفسیر «الفرقان»»، پژوهشهای قرآنی، ش7 و8، ص 282ـ305.
- انصاری قمی، ناصرالدین، 1388، اختران فضیلت، قم، دلیل ما.
- انصاریان، حسین، بی‌تا، تفسیر حکیم، قم، دار العرفان.
- ایازی، سیدمحمدعلی، 1373، المفسرون حیاتهم و منهجهم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- ایازی، سیدمحمدعلی، 1378، شناخت‌نامه تفاسیر، رشت، کتاب مبین.
- ایازی، سیدمحمدعلی، 1384، تفسیر قرآن مجید برگرفته از آثار امام خمینی، تهران، عروج.
- بابایی، رضا، 1393، درنگی در زندگی آثار و اندیشه‌های آیتالله محمدمهدی آصفی، قم، بوستان کتاب.
- بحرینی، زینت، 1392، «روش تفسیری آیتالله صادقی تهرانی در تفسیر «الفرقان» و توضیح و تبیین ایشان پیرامون «مواقع النجوم»»، در: مجموعه مقالات همایش بیداری قرآنی در تاریخ معاصر، قم.
- بهجت‌پور، عبدالکریم، 1390، همگام با وحی، قم، تمهید.
- بی‌نام، 1364، «به یاد عالم بارع آیت االله حاج میرزا محمد ثقفی تهرانی»، کیهان فرهنگی، ش1، ص 34ـ35.
- بی‌نام، 1386، «کتابشناسی شهید بهشتی»، سوره اندیشه، ش33، ص 73 -80.
- بی‌نام، 1394، «تألیفات فارسى و عربی حضرت آیتالله العظمى دکتر محمّد صادقى تهرانى»، در: مجموعه مقالات همایش بیداری قرآنی در تاریخ معاصر، تهران.
- بی‌نام، 1397، «علامه شیخ محمد کرمی»، رایحه، ش139، ص 58ـ70.
- بی‌نام، 1398، آیین رونمایی از تفسیر کوثر، خبرگزاری رسا.
- پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیتالله کریمی جهرمی، https://karimijahromi.ir
- پایگاه اطلاع‌رسانی حدیث شیعه، https://hadith.net
- پایگاه اندیشوران حوزه، https://andishvaran.ir
- پایگاه بنیاد نشر آثار و اندیشه‌های شهید دکتر بهشتی، https://Beheshti.org
- پایگاه بین‌المللی همکاری‌های خبری شیعه، https://shafaqna.com
- پایگاه جامع امام خمینی‌ره، https://emam.com
- پایگاه خبرگزاری بین‌المللی قرآن، https://iqna.ir
- پایگاه خبرگزاری جمهوری اسلامی، https://irna.ir
- پایگاه خبرگزاری رسا، https://rasanews.ir
- پایگاه خبرگزاری رسمی حوزة علمیه، https://hawzahnews.com
- پایگاه خبرگزاری کتاب ایران، https://ibna.ir
- پایگاه خبری صاحب‌خبر، https://sahebkhabar.ir
- پایگاه دانشنامه اسلامی، https://wiki.ahlolbait.com
- پایگاه راسخون، https://rasekhoon.net
- پایگاه رسمی آیتالله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب، https://khamenei.ir
- پایگاه رسمی آیتالله محمدمحمدی ری‌شهری، https://reyshahri.ir
- پایگاه رسمی جامعه مدرسین حوزة علمیة قم، https://jameehmodarresin.org
- پایگاه رسمی حسین انصاریان، https://erfan.ir
- پایگاه رسمی دکتر سیدیحیی یثربی، https://yasrebi.org
- پایگاه رسمی دکتر محمدعلی رضایی اصفهانی، https://rezaeesfahani.com
- پایگاه مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور، https://noorsoft.org
- پایگاه مرکز نشر آثار علامه مصطفوی، https://allamehmostafavi.com
- پایگاه مرکز نشر آثار و اندیشه‌های حضرت آیتالله سیدعلی‌محمد دستغیب، https://dastgheibqoba.info
- پایگاه مگیران بانک اطلاعات نشریات کشور، https://magiran.com
- پایگاه مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر، https://imamsadr.ir
- پرتال امام خمینی وابسته به دفتر تنظیم و نشر آثار امام خمینی، https://imam-khomeini.ir
- پورمحمودیان، سیدضیاءالدین، 1402، گفت‌وگو با خبرگزاری فارس.
- پویا، حسن و محسن قرائتی، 1375، «گفتگو با حجت الاسلام و المسلمین قرائتی»، بینات، ش 9، ص 108ـ121.
- پویا، حسن و محمدمهدی آصفی، 1376، «گفتگو با آیت االله محمد مهدی آصفی»، بینات، ش13، ص 94ـ107.
- ثقفى‌تهرانى، محمد، 1398ق، تفسیر روان جاوید، چ سوم، تهران، برهان.
- جعفرى، یعقوب، 1376، تفسیر کوثر، قم، هجرت.
- جعفری، سیدمحمدمهدی، 1375، دانشنامه جهان اسلام (زیر نظر غلامعلی حداد عادل)، تهران، بنیاد دایرة المعارف اسلامی.
- جعفری، سیدمحمدمهدی، 1389، آیتالله طالقانی و تفسیر پرتوی از قرآن، تهران، خانه کتاب.
- حسینى شاه‌عبدالعظیمى، حسین، 1363، تفسیر اثناعشرى، تهران، میقات.
- حسینی بهشتی، سیدمحمد، 1386، «شور شگرف حق باوری شهید بزرگوار آیة الله بهشتی قدس سرّه در آینه‌ی روایت خویش»، مطالعات قرآنی نامه جامعه، ش3، ص 38ـ43.
- خاتمی، احمد و وحید قنبری‌راد، 1383، «گفتگو با استاد سید احمد خاتمی»، زلال وحی، ش8، ص 7ـ11.
- خبرگزاری موج، https://mojnews.com
- خرمشاهی، بهاء‌الدین، 1377، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، تهران، دوستان ـ ناهید.
- خزعلی، ابوالقاسم، 1375، «گفتگو با حضرت آیتالله حاج شیخ ابوالقاسم خزعلی»، بینات، ش11، ص 72ـ89.
- دانشنامه آزاد ویکی پدیا؛ متعلق به سازمان غیرانتفاعی بنیاد ویکی‌مدیا، https://Wikipedia.org
- دانشنامه تخصصی ویکی نور، وابسته به مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، https://wikinoor.ir
- دانشنامه ویکی‌شیعه، وابسته به مجمع جهانی اهل‌بیت(ع)، https://wikishia.net
- دانشنامه ویکی‌فقه، دانشنامه فقه و اصول و علوم حوزوی زیر نظر پژوهشکده باقر العلوم(ع)، https://wikifeqh.ir
- دهقان، اکبر1392، تفسیر نسیم رحمت، چ دوم، قم، حرم.
- رجایی، طاهره، 1388، «روش آیتالله معرفت در «التفسیر الأثری الجامع»»، پژوهشهای قرآنی، ش59 و60، ص 352ـ383.
- رستگار جویباری، یعسوب‌الدین، 1357، تفسیر البصائر، قم، المطبعة الاسلامیه.
- رضایی اصفهانی، تفسیر قرآن «مهر» تلاشی برای فهم آیات الهی از سوی جوانان، مصاحبه خبرگزاری مهر ۸ شهریور ۱۳۸۹.
- زعفرانی‌زاده، سعید، 1375، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی.
- سامانه جامع استاد شهید مطهری، بنیاد علمی و فرهنگی استاد شهید مطهری، https://motahari.ir
- سبحانی، جعفر، 1382، «کلام اسلامی»، پیام تسلیت، ش45، ص 124ـ125.
- سفیر سبز، پایگاه رسمی آیتالله زین‌العابدین قربانی، https://safiresabz.ir
- سلطانی، محمد، 1398، گزارشی از روند نگارش تفسیر همگام با وحی، پایگاه خبرگزاری قرآنی ایکنا.
- شجری، رضا و الهام عربشاهی کاشی، 1401، «بررسی تحلیلی روش تفسیری شیخ حسن صراف‌زاده کاشانی در تفسیر الهادی الی الحق المبین»، پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن، ش21، ص 219ـ239.
- شکوری، ابوالفضل، 1376، برگ سبز، مروری بر زندگی و روش تفسیری آیتالله شهید سید مصطفی خمینی، بینات، ش 15، ص 50ـ67.
- شهیدی صالحی، عبدالحسین، 1360، تفسیر و تفاسیر شیعه، تهران، حکمت.
- صادقی تهرانی، محمد، 1392، «مختصری از زندگینامه آیت‌الله‌العظمی دکتر محمد صادقی تهرانی رحمه الله»، در: مجموعه مقالات همایش بیداری قرآنی در تاریخ معاصر، تهران.
- صادقی تهرانی، محمد، 1405ق، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنة، بیروت، موسسة الوفا.
- صادقی نیری، رقیه و فاطمه وجدی، 1389، «روش تفسیری «پرتوی از قرآن»»، تاریخ معاصر ایران، ش5، ص 85ـ104.
- طالقانی، سیدمحمود، 1390، «من بی‌خبر از خویشم؛ زندگینامه خودنوشت آیتالله طالقانی»، در: همایش ابوذر زمان آیتالله محمود طالقانی، تهران.
- عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، 1377، طبقات مفسران شیعه، چ دوم، قم، نوید اسلام.
- علیزاده، حسین، 1392، «گزارشی از پیام وحی؛ نگاهی به کارنامه قرآن پژوهی و ترجمه قرآن استاد دکتر محمد صادقی ره»، در: مجموعه مقالات همایش بیداری قرآنی در تاریخ معاصر، تهران.
- فرزانه، محمدباقر، محمد محمدی ری‌شهری، 1398، سخنرانی در مراسم رونمایی از تفسیر سوره برائت مقام معظم رهبری، خراسان.
- فغفور مغربی، حمید، 1378، «نگاهی اجمالی به روش تفسیری شهید مطهری»، پژوهشهای قرآنی، ش17و18، ص 234ـ255.
- قرائتی، محسن، زندگینامه خودنوشت، پایگاه مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، https://gharaati.ir
- قربانی لاهیجی، زین‌العابدین، 1380، تفسیر جامع آیات الاحکام، چ دوم، تهران، سایه.
- قرشی، سیدعلیاکبر، 1374، «مصاحبه با استاد سیدعلیاکبر قرشی»، بینات، ش5، ص 98ـ109.
- کرمى‌حویزى، محمد، 1402، التفسیر لکتاب الله المنیر، قم، علمیه.
- لسانی فشارکی، محمدعلی، 1376، تفسیر روحانی، تهران، عروج.
- محقق، محمدباقر، 1371، «بازشناسی دانش‌های قرآنی در گفتگو با دکتر محمدباقر محقق»، کیهان فرهنگی، ش87، ص 5ـ11.
- مشکینی، علی و رضا استادی، 1392، تفسیر روان، قم، دارالحدیث.
- مصطفوی، حسن، 1380، تفسیر روشن، تهران، کتاب.
- معرفت، حامد، 1403، «شخصیت‌های برجسته علوم قرآنی حوزه علمیه قم در سدة اخیر، آیتالله محمدهادی معرفت»، در: مجموعه مقالات همایش سده حوزه، قم.
- معرفت، محمدهادی، 1379، التفسیر و المفسرون، قم، مؤسسه فرهنگی التمهید.
- یثربی، سیدیحیی، مصاحبه با استاد سیدیحیی یثربی، خبرگزاری مهر، https://mehrnews.com
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Tashakori saleh, Abuzar.(2025) Interpretive Figures of the Islamic Seminary of Qom in the Recent Century. ًQur'an Shinakht, 17(1), 263-295 https://doi.org/10.22034/qoranshenakht.2024.5000612
Abuzar Tashakori saleh."Interpretive Figures of the Islamic Seminary of Qom in the Recent Century". ًQur'an Shinakht, 17, 1, 2025, 263-295
Tashakori saleh, A.(2025) 'Interpretive Figures of the Islamic Seminary of Qom in the Recent Century', ًQur'an Shinakht, 17(1), pp. 263-295
