, Volume 10, Issue 1, No 18, Year 2025 , Pages 17-34
Meaningfulness and cognitivity of the language of the Quran from Allameh Tabatabai’s perspective
Writers:
Amirreza Ashrafi
/ / Associate Professor of Quranic Interpretation and Science Department, IKI / ashrafi@qabqs.net
/ / Associate Professor of Quranic Interpretation and Science Department, IKI / ashrafi@qabqs.netAbstract:
One of the most important contemporary questions about the language of the Qur'an is its meaningfulness and cognitivity. In the era of Allamah Tabatabai, these issues have not been seriously addressed in scientific circles, especially in the seminaries. According to Alameh, meaningfulness is the ability to transfer the speaker's intent to the mind of the listener. Based on this criterion, all the Qur'anic propositions, including the reporting and the imperative statements, are meaningful.
According to Allamah, mere reliance on positivistic criteria in meaningfulness of a proposition, either in the form of "positivistic verifiability" or "falsifiability", is not correct.
The criterion for meaningfulness of metaphysical propositions in religious texts is it’s susceptibility to be proved by rational criteria. Through this criterion, the propositions of the Qur'an and other religious texts are meaningful.
The cognitivity of the Qur'anic language has many internal and external proofs; among which are, the challenges of the Qur'an, it’s being away from any discrepancy in various dimensions, the reflection of the divine knowledge and wisdom in it, describing the Qur'an as truth and wise and the demonstrability of the Quranic propositions.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :معناداری و معرفت بخشی زبان قرآن از نگاه علامه طباطبایی
Abstract:
از پرسش های مهم معاصر درباره‌ی زبان قرآن، معناداری و معرفت بخشی آن است. این مسائل در عصر علامه طباطبایی به طور جدی در محافل علمی به ویژه حوزه های علمیه مطرح نبوده اند، اما مفسر المیزان اشاراتی راهگشا در پاسخ به آنها داشته است. معناداری به باور علامه، ویژگیِ قابلیت انتقال مقصود مشخص گوینده به ذهن مخاطب هم زبان است. بر پایه‌ی این معیار، تمام گزاره های قرآنی اعم از اخباری و انشایی، معنادارند. به باور علامه اتکای صرف بر معیارهای تجربی در معناداری یک گزاره خواه در شکل «تحقیقپذیری تجربی» و خواه «ابطالپذیری» صحیح نیست. معیار معناداری گزاره های متافیزیکی متون دینی، قابلیت اثبات با معیارهای عقلی است. با این معیار، گزاره های قرآنی و دیگر متون دینی معنادارند. شناختاری بودن زبان قرآن ادله درون متنی و برون متنی فراوانی دارد؛ دوری قرآن از اختلاف، هماوردخوانی قرآن در ابعاد گوناگون، انعکاس علم و حکمت الهی در آن، توصیف قرآن به حق و حکیم و برهان پذیر بودن گزاره های قرآن از جمله این ادله و شواهد است.
References:
- آريان، حميد، 1376، درآمدي بر زبان قرآن، پايا‌ن‌نامه ارشد، قم، مرکز تربيت مدرس دانشگاه قم.
- آشبي، 1372، اصل تحقيق‌پذيري در علم‌شناسي فلسفي، ترجمة عبدالکريم سروش، تهران، مؤسسة مطالعات و تحقيقات فرهنگي.
- پورحسن، قاسم، 1390، زبان دين و باور به خدا، تهران، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.
- پي آلستون، ويليام و ديگران، 1921م، دين و چشم‌اندازهاي نو، ترجمة غلامحسين توکلي، قم، دفتر تبليغات حوزه علميه قم.
- حسينزاده، محمد، 1377، معرفتشناسي، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- ـــــ ، 1382، پژوهشي تطبيقي در معرفتشناسي معاصر، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- خرمشاهي، بهاءالدين، 1361، نظري اجمالي و انتقادي به پوزيتيويسم منطقي، تهران، علمي و فرهنگي.
- خواندمير، 1333، تاريخ حبيب السير، مقدمه از جلال‌الدين همايي، تهران، خيام.
- رجبي، محمود، 1383، جزوه درسي مباني تفسيري در مقطع دکتري تفسير و علوم قرآن، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- ساجدي، ابوالفضل، 1383، زبان دين و قرآن، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- ـــــ ، 1392، زبان قرآن با نگاهي به چالش‌هاي کلامي تفسير، قم، سمت.
- سالاري راد، معصومه، و رسول رسولي‌پور، 1386، «بررسي و تحليل کارکرد زبان قرآن از ديدگاه علامه طباطبايي»، انديشه نوين ديني، ش 8.
- سروش، عبدالکريم، 1372، علم‌شناسي فلسفي، ويراستة پل ادواردز، تهران، مؤسسة مطالعات و تحقيقات فرهنگي.
- سعيدي‌روشن، محمدباقر، 1383، تحليل زبان قرآن و روش‌شناسي فهم آن، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- ـــــ ، 1389، زبان قرآن و مسائل آن، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و انتشارات سمت.
- صادقي، هادي، 1375، «اثبات‌گرايي منطقي و زبان ديني»، معرفت، ش 19، ص71.
- ـــــ ، 1378، الهيات و تحقيق‌پذيري، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشة اسلامي.
- طباطبايي، سيدمحمدحسين، 1379، قرآن در اسلام، چ نهم، تهران، دار الکتب الاسلامية.
- ـــــ ، 1393ق، الميزان في تفسير القرآن، چ سوم، بيروت، مؤسسة الاعلمي للمطبوعات.
- علي‌زماني، اميرعباس، 1375، زبان دين، قم، دفتر تبليغات حوزه علميه قم.
- قدردان قراملکي، 1381، «زبان قرآن از منظر علامه طباطبايي»، قبسات، ش 25.
- مجتهد شبستري، محمد، 1381، هرمنوتيک، کتاب و سنت، چ پنجم، تهران، طرح نو.
- محققان دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، 1374، علوم القرآن عند المفسرين، قم، دفتر بيليغات حوزه علميه قم.
- محمدرضايي، محمد و ديگران، 1392، «بررسي نظريه تمثيل در زبان دين از منظر علامه طباطبايي و توماس آکوئيناس»، کلام اسلامي، ش 88.
- ـــــ ، 1393، «علامه طباطبايي و زبان نمادين و انشايي در قرآن»، پژوهشنامه تفسير و زبان قرآن، ش 4.
- مصباح يزدي، محمدتقي، 1370، آموزش فلسفه، قم، سازمان تبليغات اسلامي.
- ـــــ ، 1375، «ميزگرد زبان دين»، معرفت، ش 19.
- مطهري، مرتضي، 1372، علل گرايش به ماديگري، قم، صدرا.
- ـــــ ، 1379، مجموعه آثار، چ هفتم، قم، صدرا.
- واعظي، احمد، 1380، درآمدي بر هرمنوتيک، قم، پژوهشگاه فرهنگ و انديشة اسلامي.
- هادوي تهراني، مهدي، 1385، مباني کلامي اجتهاد در برداشت از قرآن کريم، قم، خانه خرد.
- هيک، جان، 1372، فلسفة دين، ويراستة بهاءالدين خرمشاهي، ترجمة بهرام راد، تهران، دار الهدي.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Ashrafi, Amirreza.(2025) Meaningfulness and cognitivity of the language of the Quran from Allameh Tabatabai’s perspective. , 10(1), 17-34
Amirreza Ashrafi."Meaningfulness and cognitivity of the language of the Quran from Allameh Tabatabai’s perspective". , 10, 1, 2025, 17-34
Ashrafi, A.(2025) 'Meaningfulness and cognitivity of the language of the Quran from Allameh Tabatabai’s perspective', , 10(1), pp. 17-34
