سال دوازدهم، شماره اول، پیاپی 22، بهار و تابستان 1398

سیدمحمود طیب حسینی/ دانشیار گروه قرآن پژوهی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه    tayyebhoseini@rihu.ac.ir
مدینه امانی/ دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشکده اصول دین
سیدعبدالرسول حسینی زاده/ استادیار دانشکده علوم و معارف قرآن قم
دریافت: 22/09/1397 ـ پذیرش: 05/03/1398

چکیده
یکی از واژه های نسبتاً پرکاربرد در قرآن مجید، واژه «کلّا» است که 33 بار و در 15 سوره آمده است. دیدگاه رایج و مشهور، این واژه را به معنای ردع دانسته و در همه جای قرآن آن را «نه چنین است»، «هرگز» و نظیر اینها معنا می کند؛ در حالی که نحویان و مفسران درباره معنای این واژه اختلاف زیادی دارند. این پژوهش با روش تحلیلی ـ توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه ای، نُه دیدگاه در معنای «کلّا» شناسایی و آنها را بررسی کرده است. معانی شناسایی شده برای «کلّا» عبارت اند از: «ردع و زجر»، «حقاً»، «ألا»، «لا»ی نافیه، «ردّ»، «إی»، «نعم»، «قسم» و «سوف». نتیجه به دست آمده در مقاله این است که اولاً اصلی ترین معنای کلّا که در بیشتر 33 آیه قابل تطبیق است، معنای هشدار به مخاطب درباره جمله بعد از کلّاست؛ ثانیاً با تأیید معنای ردع، این واژه در قرآن ساختاری چندمعنایی دارد و در 11 آیه قابل حمل بر دو معنای ردع و زجر نسبت به جمله قبل و هشدار درباره جمله بعد است.
کلیدواژه ها: کلّا، ردع و زجر، هشدار، زبان قرآن، ادبیات قرآن، نحو قرآنی.