, Volume 14, Issue 1, No 26, Year 2025 , Pages 95-112
Criticize Study of Moral Deontologism as a Normative Theory of the Qur'an
Article Type:
Research
Writers:
Alireza alebouyeh
/ Assistant Professor, Department of the Philosophy of Ethics, Islamic Sciences and Culture Reseach Center / alebouyeh@isca.ac.ir

Abstract:
One of the most important issues in the philosophy of ethics is the criterion of moral value. There are three popular opinions on this field: “moral deontologism”, “ethical conscientiousness”, “virtue ethics”. There is disagreement among Muslim thinkers in explaining the moral theory consistent in the Qur'an. Some consider the moral theory consistent in the Quran to be "teleological", however, there is also a difference in the type of teleology. Some have explained the moral theory of the Qur'an as "egoism", some as "utilitarianism" and some as absolutely "teleological", without specifying its type, including Seyyed Ali Akbar Hosseini Ramandi considers the moral theory of the Qur'an teleological, and according to the emphasis of the Qur'an on the results of moral action in the form of words such as happiness, achievement, salvation, deliverance, pleasure, security, glad tidings, tranquility, pain, encouragement and injunction, and he considers the Qur'anic ethics is consistent in teleological theories and that consistent in Qur'anic anthropology and the method of moral education of the Qur'an. This view is widely criticized in this study shows that the verses cited are not in the position of expressing the standard of moral value and cannot be deduced moral deontologism from them, but are in the position of encouraging believers to adhere to and observe moral values
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :بررسی انتقادی غایتگرایی اخلاقی بهمثابهنظریه هنجاری قرآن
Abstract:
معیار و ملاک ارزش اخلاقی، یکی از مهم ترین مباحث در فلسفه اخلاق است. سه نظریهی معروف در این زمینه مطرح شده است: «غایت گرایی اخلاقی»، «وظیفه گرایی اخلاقی» و «اخلاق فضیلت». در میان متفکران مسلمان، در تبیین نظریهی اخلاقی سازگار با قرآن اختلاف است. برخی نظریهی اخلاقی سازگار با قرآن را «غایت گرایانه» می دانند، اگر چه در نوع غایت گرایی نیز اختلاف است. برخی نظریه اخلاقی قرآن را «خودگرایانه»، برخی «سودگرایانه» و برخی نیز به طور مطلق «غایت گرایانه» تقریر کرده اند، بدون اینکه نوع آن را مشخص کنند؛ ازجمله سیدعلی اکبر حسینی رامندی که نظریهی اخلاقی قرآن را غایت گرایانه می داند و با توجه به تأکیدهای قرآن بر نتایج فعل اخلاقی در قالب واژگانی مانند «سعادت، فوز، فلاح، نجات، لذت، امنیت، بشارت، آرامش، رنج، تشویق و انذار» اخلاق قرآنی را ـ فی الجمله ـ سازگار با نظریه های غایت گرا دانسته و آن را با انسان شناسی قرآنی و شیوه تربیت اخلاقی قرآن سازگار می داند. در این مقاله، این دیدگاه در بوته نقد قرار گرفته، نشان داده می شود که آیات مورد استناد در مقام بیان معیار ارزش اخلاقی نیستند و نمی توان غایت گرایی اخلاقی را از آنها استنباط کرد، بلکه در مقام تشویق و ترغیب مؤمنان به پایبندی و رعایت ارزش های اخلاقی هستند.
References:
- اوليف، جين دمن مك، 1392، دائرةالمعارف قرآن، ترجمه حسين خندقآبادي، مسعود صادقي و مهرداد عباسي، تهران، حكمت.
- اوني، بروس، 1393، نظرية اخلاقي كانت، ترجمه عليرضا آلبويه، چ دوم، قم، بوستان كتاب.
- آقاجاني، نصرالله، 1393، «ويژگيها و انواع سنتهاي الهي در تدبير جوامع»، اسلام و مطالعات اجتماعي، ش7، ص32-60.
- بكر، لارنسي سي، 1378، تاريخ فلسفه اخلاق غرب، ترجمه گروهي از مترجمان، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- پالمر، مايكل، 1389، مسائل اخلاقي، ترجمه عليرضا آلبويه، چ دوم، تهران، انتشارات سمت و نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي.
- توماس، لورنس، 1384، «روانشناسی اخلاق» در: مجموعه مقالات جستارهایی در روانشناسی اخلاق، ترجمه منصور نصیری، قم، دفتر نشر معارف.
- حسيني رامندي، سيدعلياكبر، 1398، نظرية اخلاق هنجاري اسلام بر اساس قرآن كريم، قم، نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي.
- ـــــ ، 1399الف، «قرآن و غايتگرايي اخلاقي»، قرآنشناخت، ش24، ص39-58.
- ـــــ ، 1399ب، «نظريه خودگروي اخلاقي از ديدگاه قرآن»، پژوهشهاي قرآني، ش94، ص67-86.
- خزاعي، زهرا، 1389، اخلاق فضيلت، تهران، حكمت.
- دانش، جواد، 1392، دين و اخلاق، بررسي گونههاي اخلاق به دين، قم، نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي.
- سبحاني، جعفر، 1377، حسن و قبح عقلي يا پايههاي اخلاق جاودان، تحقيق و نگارش علي رباني گلپايگاني، تهران، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.
- ـــــ ، 1420ق، رساله في التحسين و التقبيح العقليين، قم، اعتماد.
- شيرواني، علي، 1378، «ساختار كلي اخلاق اسلامي»، قبسات، ش13، ص38-44.
- فرانكنا، ويليام كي، 1376، فلسفه اخلاق، ترجمه هادي صادقي، قم، مؤسسه فرهنگي طه.
- فنايي، ابوالقاسم، 1384، دين در ترازوي اخلاق؛ پژوهشي در باب نسبت ميان اخلاق ديني و اخلاق سكولار، تهران، مؤسسه فرهنگي صراط.
- مجلسي، محمدباقر، 1403ق، بحارالانوار، بيروت، دار إحياء التراث العربي.
- مصباح يزدي، محمدتقي، 1365، آموزش فلسفه اخلاق، ج2، تهران، سازمان تبليغات اسلامي.
- ـــــ ، 1374، دروس فلسفه اخلاق، تهران، اطلاعات.
- ـــــ ، 1384، نقد و بررسي مكاتب اخلاقي، تحقيق و نگارش احمدحسين شريفي، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- مطهري، مرتضي، 1380، فلسفه اخلاق، تهران، صدرا.
- مكارم شيرازي، ناصر و همكاران، 1362، تفسير نمونه، ج14، قم، دارالكتب الاسلاميه.
- ـــــ ، 1389، «نظريه برين سودگرايي در اخلاق و تطبيق آن با نظريه سودگرايي رايج»، پژوهشنامه اخلاق، ش9، ص9-36
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
alebouyeh, Alireza.(2025) Criticize Study of Moral Deontologism as a Normative Theory of the Qur'an. , 14(1), 95-112
Alireza alebouyeh."Criticize Study of Moral Deontologism as a Normative Theory of the Qur'an". , 14, 1, 2025, 95-112
alebouyeh, A.(2025) 'Criticize Study of Moral Deontologism as a Normative Theory of the Qur'an', , 14(1), pp. 95-112